ESPECIAL VIVENDA - Un espazo persoal como dereito colectivo: a vivenda

(04/05/2009)

ESPECIAL VIVENDA - Un espazo persoal como dereito colectivo: a vivenda
Área Temática: Vivenda Área Xeográfica: Nacional. A vivenda posiciónase como un dos ámbitos clave para conseguir a plena integración dos cidadáns inmigrantes en calquera país de destino. Unha dobre perspectiva explica este feito: por unha parte, o desexo persoal e a necesidade de dispoñer dunha vivenda en condicións igualitarias ao resto da poboación; doutra banda, unha dimensión colectiva que supón unha distribución equilibrada dos colectivos sociais. E é que, se non se afronta con eficacia o reto da vivenda, pódese chegar a problemas de exclusión social ou á creación de zonas urbanas de excesiva concentración residencial, conducindo incluso a dificultades na convivencia diaria entre os inmigrantes, ou entre estes grupos e as persoas autóctonas.

Ademais, a situación residencial ten unha certa influencia noutros campos da vida indispensables para a integración tales como a inserción social e laboral, a participación ou a educación dos máis pequenos.

Por todo iso, resulta fundamental a aplicación dun enfoque proactivo que asegure a planificación axeitada da inserción residencial por parte das persoas inmigrantes, tratando tamén de evitar os posibles problemas que poidan xurdir de carácter estrutural.

Un dereito recoñecido

O dereito a unha vivenda digna aparece recoñecido na Constitución española como un dos principios fundamentais que rexe o ámbito político, económico e social da vida de calquera individuo e, en xeral, de toda a sociedade que reside no noso país. É, polo tanto, obxecto de preocupación e actuación dos organismos e institucións públicas, quen aparecen como auténticos garantes do cumprimento do dereito citado.

Desta forma, a Lei Orgánica 4/2000 lembra a importancia de poder acceder a unha vivenda independentemente da orixe ou situación, mantendo unhas condicións de igualdade plenas: “Os estranxeiros residentes teñen dereito a acceder ao sistema público de axudas en materia de vivenda nas mesmas condicións que os españois”. Neste sentido, asíntase o principio como un elemento inspirador de calquera actuación no ámbito da vivenda, xa sexa dirixida á poboación xeral como orientada a aqueles colectivos con dificultades. É, neste último caso, onde se poden incluír as especiais circunstancias que atravesan os inmigrantes no momento de chegar ao país receptor e comezar unha nova vida en territorio ata entón alleo; eses primeiros pasos para o asentamento en España.

Agora ben, se observamos o panorama internacional, o Consello da Unión Europea xa apuntaba a relevancia da devandita premisa expoñendo no cuarto dos ‘Principios Básicos comúns para a Integración' de 2004 o seguinte: “O acceso dos inmigrantes ás institucións e aos bens e servizos, tanto públicos como privados, nas mesmas condicións que os cidadáns nacionais e sen discriminacións, é un requisito para unha mellor integración”, sendo un elemento clave a posibilidade de dispoñer dun ben primordial como é a vivenda. Ademais de asegurar e recoñecer este dereito baseado na igualdade de trato, o Consello vai máis lonxe ao solicitar “medidas activas para garantir” este ben necesario co fin de facelo verdadeiramente accesible para todos e, en especial, para o colectivo inmigrante.

A cuestión integradora ligada ao feito de gozar ou non dunha vivenda tamén se atopa recollida na Comunicación da Comisión ao Consello, ao Parlamento europeo, ao Comité Económico e Social Europeo e ao Comité das Rexións sobre Inmigración, Integración e Emprego, afirmando que “o acceso á vivenda é un elemento básico de integración, e a falta de vivenda de calidade accesible en áreas de diversidade étnica é un problema que afecta a moitos inmigrantes e refuxiados”.

Plan Estatal de Vivenda 2005-2008

Como unha das disposicións máis actuais sobre vivenda a nivel nacional, cabe citar a actuación da Administración Xeral do Estado na devandita materia no marco do Plan Estatal de Vivenda 2005-2008. E é que, ademais de fomentar o acceso dos cidadáns a un domicilio, recolle a importancia que supón “a acción dos poderes públicos para complementar a acción dos mercados e corrixir algunhas das consecuencias negativas do seu funcionamento, con medidas dirixidas a paliar a falta de vivenda protexida accesible para os cidadáns con menos recursos e conseguir os fins constitucionais”.

Sen dúbida, a idea de facer efectivo o dereito a unha vivenda digna rexe a estrutura estratéxica do Plan citado, do que se poden desenvolver algúns dos seus apartados máis fundamentais.

Así, como primeiro piar indispensable exponse a finalidade clara do Plan: “O obxectivo prioritario é que a vivenda protexida amplíe o seu peso no conxunto dos mercados de vivenda, como instrumento para a mellor satisfacción das necesidades dos cidadáns que non poden acceder, mediante esforzos razoables, aos mercados de vivenda libre”.

Unha das funcións principais conforma o segundo eixe do Plan ao afirmar que “contribuirá a unha maior equilibrio entre as formas de tenencia, fomentando o aluguer para unha equiparación coa propiedade, e promovendo a mobilización do parque de vivendas desocupadas para o aluguer”. Neste apartado tamén se indica que “o fomento do aluguer favorece aos colectivos con menores rendas e a aqueles con necesidades especiais”

O terceiro punto aposta pola protección ao sinalar que “impúlsase, como parte fundamental da política de vivenda, un conxunto de actuacións en materia de solo edificable destinado preferentemente a vivendas protexidas”.

A definición do conxunto receptor do Plan é acollida polo cuarto fragmento: “Diríxese especificamente a aqueles colectivos con maiores dificultades para acceder a unha vivenda digna. De modo especial, o Plan ten en conta a grupos sociais que teñen necesidades específicas polas súas circunstancias persoais a igualdade de niveis de ingresos, tales como, por exemplo, os mozos, as familias numerosas e as monoparentales, os maiores de 65 anos, as persoas con discapacidade e as súas familias, así como as persoas vítimas da violencia de xénero e do terrorismo. E, dentro destes grupos, as axudas estatais directas á compra de vivendas diríxense basicamente a quenes acceden por primeira vez ao mercado de vivenda en propiedade”.

O quinto eixe alude ao necesario elemento asociativo entre distintos actores sociais para a consecución eficaz do obxectivo: “O Plan baséase na concertación e cooperación institucional entre todas as Administracións Públicas e cos axentes sociais e económicos”.

Ligado a todas estas proposicións, xorde a necesidade de loitar contra a discriminación que sofren os inmigrantes nun campo tan vital para a súa integración como é a oportunidade de acceder ao mercado da vivenda. É xa que logo que a actuación das administracións públicas debe ter en conta esta batalla de acordo coas recomendacións expostas no Terceiro Informe Sobre España elaborado no 2006 pola Comisión Europea contra o Racismo e a Intolerancia.

Por último, son destacables as premisas que defende o Fondo de Apoio á Acollida e a Integración de Inmigrantes, así como o Reforzo Educativo dos Mesmos, relativas á cuestión da vivenda:

- Apoio a programas de integración no contorno urbano en barrios con alta presenza de inmigrantes
- Reforzo de programas de intermediación no mercado da vivenda.
- Apoio a programas de inserción de familias inmigrantes en contornos con escasa poboación, no marco de proxectos de desenvolvemento local
- Formación en interculturalidade de profesionais da intermediación no mercado inmobiliario
- Transferencia de coñecementos e boas prácticas.

Para acceder á información completa é necesario estar rexistrado

Consulte o 'Plan Estratéxico de Cidadanía e Integración 2007 - 2010'