PRIMEIRO PLANO | EDUARDO BRIK

(18/06/2009)

PRIMEIRO PLANO | EDUARDO BRIK
"Hai que traballar o reencontro antes de emigrar''
Presidente da Asociación española de estudos migratorios e psicoterapia transcultural, pide atención específica para os trastornos na reagrupación

ALEJANDRA RODRÍGUEZ

A Asociación Española de Estudos Migratorios e Psicoterapia Transcultural e a Fundación Pfizer uniron seus esforzos para dar resposta aos problemas emocionais derivados da emigración. Eduardo Brik, presidente da primeira organización, incide na necesidade de brindar aos inmigrantes unha atención psicolóxica específica -xa que as súas alteracións teñen particularidades con respecto á poboación autóctona- e na conveniencia de cubrir esta área como principio fundamental dunha sociedade máis xusta e igualitaria. Agora chama a atención sobre os esforzos necesarios no proceso de reagrupación familiar; no que os que xa están aquí fan o imposible por traer a seus seres queridos.

Pregunta.- Non se supón que a reagrupación eliminaría os problemas emocionais típicos de todo proceso migratorio?

Resposta.- Parece algo lóxico e ata fai pouco criamos que era así, pero as peculiaridades familiares derivadas do feito de estar tanto tempo separados, os intricados trámites legais e as incertezas diante do reencontro, así como as dificultades de adaptación dos membros que veñen fan que o proceso non sexa tan sinxelo.

P.- Por que as mulleres parecen máis vulnerables?

R.- Porque son máis en número. A emigración é un fenómeno feminizado porque elas adoitan gozar de mellores requisitos dun emprego nos países de acollida. Doutra banda, en ocasións veñen fuxindo de relacións de parella e separacións conflitivas, da marxinación nas súas propias comunidades... e iso eleva o risco de sufrir prexuízos psicolóxicos posteriores, loxicamente.

P.- E que problemas se asocian á reagrupación?

R.- Nun primeiro momento, fundamentalmente ansiedade derivada da demora por cuestións legais. Os trámites son complexos, levan un tempo e iso percíbese como unha complicación. Cando xa están aquí, adoita haber certo desencanto porque a idea que uns e outros fixéronse do reencontro e da convivencia cando xa están reunidos difire notablemente.

P.- Quen sofre máis, o que chega ou o que xa estaba aquí?

R.- Ambos. As nais que reciben aos seus maridos e fillos padecen unha sobrecarga emocional e de traballo porque, sobre todo ao principio, elas son as únicas que sosteñen economicamente á familia, pero ademais proceden de culturas moi machistas, nas que os homes non están acostumados a quedarse na casa a facer tarefas do fogar.

P.- E os fillos?

R.- Normalmente estiveron a cargo de familiares que non lles  impuxeron límites e disciplina suficientes, de xeito que ao vir enfróntanse a diferencias culturais e sociais, pero tamén a un fogar 'hostil'. Isto se agrava cando a familia é monomarental [a nai é a única autoridade] e termínase de complicar no caso de que ela inicie outra relación de parella, moitas veces á desesperada, que require a adaptación dos tres a esta nova situación.

P.- Que propoñen vostedes?

R.- Aplicar a todas as terapias o matiz da transculturalidade, vital para atender á poboación inmigrante e dar apoio canto antes; incluso desde o momento no que se decide ir probar sorte a outro país.

P.- É realmente necesaria tanta anticipación?

R.- A maioría intégrase perfectamente, pero hai que prepararlos para desmontar moitos mitos acerca da busca dunha vida mellor, de como sobrelevar a separación dos seres queridos, do reencontro, da adaptación ao novo lugar... porque o idóneo é adoptar a biculturalidade de maneira progresiva, sen renegar de onde un é; pero tampouco encerrándose nos comportamentos do país de orixe; calquera das dúas alternativas é excluínte e tamén constitúe unha fonte de conflito.

P.- Exactamente, por que?

R.- Os que 'esquecen' por completo as súas raíces son tachados de traidores por outros membros da súa familia e os que se aferran aos seus hábitos e non se adaptan ao lugar de orixe son rexeitados por quen os acolle.

P.- Estamos preparados para todos estes matices?

R.- Non. Nin os profesionais están formados nin o Sistema Nacional de Saúde concienciado, pero esta atención beneficia a toda a sociedade