O naufraxio económico arrola aos inmigrantes

(22/06/2009)

O naufraxio económico arrola aos inmigrantes

O ESTALIDO DA BURBULLA INMOBILIARIA
DEIXOU NA GABIA A MILES DE
ESTRANXEIROS, O COLECTIVO MÁIS FEBLE
ROSARIO SEPÚLVEDA
Ás portelas das asociacións que proporcionan axuda a inmigrantes xa non se achegan só mulleres ou recén chegados que se senten perdidos no seu novo país de residencia. Agora menudean tamén os homes que levan bastantes anos en España -algúns, incluso, contan coa autorización de residencia permanente-, pero que perderon o seu emprego. Estes novos demandantes contribuíron a un aumento inusitado de solicitudes de axuda que, só en Cáritas e no 2008, superaron nun 50% as recibidas no 2007. En Cruz Roja Española as porcentaxes non son máis tranquilizadoras. Maika Sánchez, responsable do plan de emprego da organización, asegura que no último trimestre as solicitudes de información laboral medraron ata un 150% en moitos puntos da rede.
Desde a ONG Aicode, que procura atención aos iberoamericanos, o nicaragüano Octavio Sanabria, o seu vicepresidente, tampouco achega unha imaxe máis amable. «Na asociación vimos chorar a homes de 'ñeque', homes duros. Aquí temos colas de xente solicitando traballo e colas de xente que perdeu o paro que lle corresponde. E é moi duro ver que un pai, noutro tempo man de obra benvida, non pode levar o pan á súa casa».
A España que acolleu nunha década dourada, de 1997 a 2007, a máis de 4.500.000 inmigrantes, un tercio do saldo migratorio da Unión Europea, parece agora darlles a costas. Se o paro medrou entre os españois un 2,7% no primeiro trimestre do ano, entre os estranxeiros fíxoo un 7,1%, ata situar a súa taxa de desemprego no 28,4%. O antropólogo Miguel Pajares, que dirixiu a edición 2009 do informe 'Inmigración e mercado de traballo' -editado polo Observatorio Permanente da Inmigración- intenta tirar ferro ao asunto alegando que a taxa de paro entre os estranxeiros é maior porque se incorporou máis xente á busca activa dun emprego. «Cando un da familia perde o seu traballo, outros se poñen a buscar. Por exemplo, o maior aumento de parados produciuse entre os marroquís, e as súas mulleres, cuxos niveis de ocupación eran moi baixos, lanzáronse á rúa», explica. Aínda que moitas destas mulleres levaban tempo en España, ata o ano pasado non se decidiron a saír da casa. As asociacións constatan que se multiplicaron as súas consultas sobre emprego e o seu interese por aprender español.
Pese á benévola lectura de Miguel Pajares sobre a Enquisa de Poboación Activa, o certo é que a construción, que perdeu 560.330 afiliados á Seguridade Social no 2008, deixou na gabia a miles de inmigrantes. Calcúlase que, desde 2002, eles ocuparon máis do 50% dos postos que creou o sector do ladrillo. Por iso, cando a burbulla inmobiliaria explotou no 2008, o 85% dos que se deron de baixa no réxime xeral da Seguridade Social estiveran empregados no tallo.
Pero, coa excepción da agricultura, todos os sectores incrementaron o seu volume de desempregados estranxeiros no 2008. O estudo 'Inmigración e mercado de traballo' se detén en catro actividades onde o peso das mulleres é relevante: servizo doméstico, hostalería, empresas de limpeza e comercio.
O plan de emprego de Cruz Roja España tamén se resintiu duramente no primeiro trimestre do ano: a cifra de persoas que se colocaron grazas a el descendeu un 53%. «Porque o número de empresas con ofertas caeu un 37% e o número de postos ofertados, un 87%», explica Maika Sánchez.
Para recolocarse, os inmigrantes están dispostos ao que sexa: cambiar de sector, de provincia... Neste sentido, a 'Estatística de variacións residenciais' apunta que no 2007 a mobilidade xeográfica dos estranxeiros foi case catro veces superior á dos españois. Pero, onde hai traballo? A contratación de inmigrantes en orixe, que baséase nas necesidades dos empresarios, caeu a mínimos históricos. No primeiro trimestre de 2009 só 6.947 persoas beneficiáronse da oferta; unha cifra moi afastada das acadadas no 2007 (178.340) e 2008 (136.000). Malia todo, o estudo 'Inmigración e mercado de traballo' detalla que aínda se necesita -aínda que menos que antes- persoal de almacén e carga e descarga, persoal de vixilancia, conserxes e porteiros, así como empregados para a hostalería, a atención a anciáns e dependentes, a limpeza e os servizos a domicilio, a xestión de impagos, a televenta... No que fai á demanda de traballadores máis cualificados, esta céntrase nos especialistas industriais, como soldadores, torneros e fresadores, e informáticos. Entre os titulados superiores, salientan as ofertas para persoal sanitario.
Aínda que a recesión amaine, o modelo económico intensivo en man de obra e dependente do ladrillo xa non volverá. E os inmigrantes -condenados tradicionalmente aos postos máis baixos da pirámide, o 52,5% de súas perdas de afiliación no 2008 deuse na categoría de peóns- precisan formarse para cambiar de sector. Máis ofertas de prazas nos cursos de formación ocupacional e unha maior lixeireza na homologación de títulos é a principal demanda dos colectivos afectados. A nicaragüana Octavio Sanabria, hoxe profesor de instituto a piques do retiro, chegou a España no 1990 e traballou dous anos como conserxe, o tempo necesario para validar o seu título e sacar as oposicións. «Casos como o do traballador boliviano que perdido o seu brazo en condicións precarias de traballo só poderanse erradicar coa sensibilización da sociedade de acollida e con formación, formación e formación», salienta.
Miguel Pajares, pola súa banda, insiste en que volveremos a necesitar aos inmigrantes. «Dentro de dez anos perderemos poboación activa a un ritmo aceleradísimo. Entón, o efecto das xubilacións da xeración do 'baby bóom' nin sequera poderase paliar coa inmigración. Necesitarémoslosmáis que nunca», explica.