Só 5.458 inmigrantes acolléronse este ano a plans do Goberno para volver ao seu país

(28/07/2009)

Só 5.458 inmigrantes acolléronse este ano a plans do Goberno para volver ao seu país
Os chineses e os subsaharianos obviar os plans: por agora, quedan | Quen máis se acolle aos plans estatais é o colectivo latinoamericano | O 83% dos marroquís desconfía do plan español: vanse pola súa conta 

SERGIO HEREDIA | Madrid | 28/07/2009 | Actualizada ás 03:31h | Cidadáns
Aos poucos, a máquina ponse en marcha. O colectivo de inmigrantes - máis de 5,5 millóns en España, o 12% da poboación-sente o peso da crise económica. 221.000 estranxeiros perderon o seu traballo en España entre xullo do 2008 (había 2.151.880 afiliados á seguridade social) e xuño do 2009 (1.929.937). Desempregados desde fai case un ano, a piques de vencer os seus subsidios de paro, moitos volven a vista a casa: pensan en Bos Aires, A Paz ou Casabranca. Algúns recorren ao Estado, ou ás asociacións de inmigrantes. Preguntan e apúntanse ás listas de retorno. Outros se marchan pola súa conta e risco. Non hai xeito de contabilizar a estes últimos. O Ministerio de Traballo e Inmigración carece de cifras. "Hai un retorno silencioso, case clandestino: é o caso daqueles que regresan aos seus países para, desde alí, manterse á expectativa. Se as cousas cambian, volverán a España máis adiante", di Estrela Rodríguez, directora xeral de Integración dos Inmigrantes.

"A España agradézolle oito anos marabillosos"

"A España agradézolle os oito anos marabillosos que me deu. Pero o mellor país do mundo é o dun. E o meu está cos meus pais, que envelleceron sen verme, e cos meus irmáns e os meus amigos". John Jairo Suárez (36 anos), empregado nunha empresa de construción de piscinas que pechará en breve, regresa a Colombia, á súa Armenia natal, a finais de ano. "fixen números - di-:como cobro mil euros, quedarame un paro de 600 durante un ano. Teño unha casa en Colombia. Vendereina e comprareime un taxi... Ou se cadra me quedo coa casa e monto alí unha sala de internet. ¡Teño posibilidades!".

Vicente Andrade (46) e Luís Alberto Alvarada (49), ecuatorianos en España desde 1999, tamén estiveron en Aesco (América-España Solidariedade e Cooperación), ONG que lles ofrece asesoramento. Ambos levan tempo botando números: están en paro desde principios de ano. "En dous meses reúnome coa miña muller en Río Bamba", di Andrade, que pretende montar un taller de pintura de coches. "Eu, en Loja (sur de Quito), seguirei de albanel. Aquí xa non hai traballo, non se constrúe obra nova", conclúe Alvarada.



--------------------------------------------------------------------------------
Os dous plans do Estado avanzan ao ralentí. Só 5.458 inmigrantes marcháronse por estas vías no 2009, segundo os últimos datos feitos públicos polo goberno, que chegan ata xuño. Creado no 2003, o plan humanitario voluntario asiches a refuxiados, desprazados, asilados ou persoas con dificultades para integrarse en España. Nestes seis anos, 8.500 inmigrantes acolléronse a el, "unha cifra discreta, aínda que se está disparando nos últimos meses", di Rodríguez.

Tamén existe o plan de retorno por desemprego: por esta vía, o inmigrante cobrará o subsidio de paro de vez, sempre que renuncie ao permiso de residencia e traballo e non volva a España en tres anos. Na súa presentación (novembro do 2008), a vicepresidenta María Teresa Fernández de la Vega vaticinaba que preto de 100.000 inmigrantes acolleríanse a este plan. Con todo, o proxecto cojea: sete meses máis tarde, a principios de xuño, apenas se presentaron 5.088 solicitudes para abandonar España por esta vía - das que 3.977 aceptáronse-.

Por encima de calquera outro colectivo, son os inmigrantes latinoamericanos quen máis se acollen aos proxectos do ministerio: bolivianos (márchanse 240 cada mes), arxentinos, ecuatorianos, peruanos, chilenos, brasileiros, uruguaios... Tamén hai cidadáns de Europa do Leste, como rusos, ucraínos ou romaneses, aínda que os últimos abandonaron a súa condición de extracomunitarios. O 1 de xaneiro deste ano, Inmigración levantaba a moratoria contra romaneses (hai 715.000 en España) e búlgaros (143.000). Significa que xa poden vivir e traballar en España como cidadáns da UE. E que, en diante, non poderán acollerse aos plans de retorno do Goberno español. En cambio, magrebís, subsaharianos ou chineses apenas recorren a estas vías.

O 83% dos marroquís (hai 729.000 en España) desconfía dos plans do Goberno español. Segundo un informe da Asociación de Traballadores Inmigrantes en España (Atime ), o plan é "unha chantaxe financeira e o anuncio dunha ameaza, o agravamento das políticas migratorias". Así que prefiren regresar pola súa conta. Cren que, no futuro, poderán reintegrarse na sociedade española. Se reinstalan en Rabat ou Casabranca, pero non perden de vista Barcelona ou Madrid. En Marrocos, agardan un cambio de terzo. "Simplemente collen o coche, viaxan cara ao sur, chegan a Alxeciras e cruzan a Marrocos no ferry", di Kamal Ramuni, presidente de Atime. O paso fronteirizo atópase particularmente masificado nas últimas semanas. "Seguen cobrando o paro, pero prefiren vivir en África.Con 700 euros ao mes, están máis desafogados".

"Os subsaharianos non se marchan. A súa experiencia migratoria é complicada. A familia que quedou en Guinea ou Senegal conta co diñeiro que o fillo, ou o pai, mándalles desde Europa. Custoulles media vida chegar a España, e o valor de cada euro que manden a casa é decisivo. Estes inmigrantes non poden irse así como así", di Marisa Jarandilla, de Cruz Vermella, organismo que colabora nos plans estatais de retorno. "Os chineses tampouco se van: en España son donos de locais comerciais. Non capitalizaron o paro, pero apenas teñen problemas para aguantar a súa posición. A crise non lles afecta".

Todas as fontes subliñan que a crise atormenta aos asalariados. Peóns, agricultores, hostaleiros ou empregados do servizo doméstico perderon os seus traballos. Sucede así desde fai case un ano, de modo que os subsidios de paro estanse esgotando. Sen recursos, endebedados e con fillos ao lombo, vólvense cara aos seus países de orixe. Como a viaxe é longo e caro, o Goberno intenta facilitarlles as cousas. Págalles o voo, os medicamentos e calquera outro imprevisto, aparte de cincuenta euros por persoa (ata un máximo de 400 euros). No caso do retorno humanitario, engádese unha axuda de 400 euros por persoa (ata 1.600) para a posta en marcha dun negocio.

Calquera destes plans está en permanente evolución. No caso do retorno humanitario, o número de persoas que se acollen a el tende a aumentar: marcháronse 604 no 2003, 1.184 no 2007 e 1.821 o ano pasado. Neste 2009, a cifra volveu a incrementarse. Nos primeiros seis meses, xa se chegou aos 1.481 retornos. "E hai 3.000 persoas en lista de espera - di Estrela Rodríguez-. Son persoas que fracasaron no seu proxecto migratorio, ou que se achan irregulares en España, ou no paro, ou aquelas cuxas circunstancias persoais fanlles volver ao seu país de orixe. O problema é que esgotamos o orzamento de cinco millóns de euros para o 2009. Nuns días, o orzamento ampliarase. E moitos dos que esperan poderán irse".

Tamén progresa o plan por desemprego, aínda que moi ao ralentí. Había cincuenta solicitantes en xaneiro. En marzo, xa eran cincocentos. En maio, 1.093. En total, hai 5.088 peticións. Con todo, o plan non se achega ás previsións do Goberno, que falaba de 100.000 hipotéticos retornos. En parte, porque os seus requisitos son estritos: só poden acollerse os cidadáns dos países que asinaron un convenio bilateral (vinte países), "e hai que cotizar moito tempo para cobrar un bo diñeiro", opina Raúl Jiménez, da asociación ecuatoriana Rumiñahui.