Retrato colectivo de galegos esquecidos

(12/08/2009)

Retrato colectivo de galegos esquecidos

O fotoperiodista Delmi Álvarez pon rostro e dá voz á emigración nun libro de gran formato


Durante os últimos vinte anos, o fotoperiodista nacido na cidade de Vigo Delmi Álvarez rastrexou un centenar de cidades dos cinco continentes para realizar o inventario da emigración galega. Deste xeito, puxo rostro e escrito as historias persoais de todos aqueles que deberon abandonar, fai varias décadas pero que aínda hoxe seguen deixando, aínda que en circunstancias ben distintas, a terra que lles viu nacer. Unha tarefa inxente, pero que era necesaria


SANDRA PENELAS | VIGO "Veña, tira aí unhas fotos, rapaz!". Os obreiros Felisindo e Antelo sorrín con sorna ao obxectivo sobre un edificio en construción. Xenebra, Nadal de 1989. Delmi Álvarez iniciaba o proxecto Galegos na Diáspora, que lle levou e traído durante dúas décadas por todo o mundo para documentar a emigración. O seu traballo acaba de ver a luz como un libro de gran formato editado pola anterior Xunta e prologado por Ian Berry, da axencia Magnum.

A obra é "un tributo" ao "sacrificio" daqueles que deixaron os seus lugares de orixe fuxindo da miseria. "A diáspora é un dos alicerces nos que Galicia se desenvolveu e debémoslle absolutamente todo. Obviar, criticala ou ignorala é non recoñecer a nosa propia memoria histórica", reivindica. A idea do proxecto xurdiu durante unha entrevista con Valentín Paz Andrade, pero Álvarez xa levaba no sangue o espírito viaxeiro da súa avoa Rosalía, "unha heroína como outras moitas mulleres da súa época que emigraron a Cuba".

O seu primeiro gran viaxe realizouno sendo adolescente no taxi do "italiano", un mercés negro que cubría a ruta entre Galicia e Alemaña, para visitar aos seus tíos, tamén emigrantes en Hannover. No 89 volveu percorrer Europa, esta vez nun autobús Alsa cun billete pagado pola compañía para fotografar a diáspora.

Á vella Europa seguíronlle Canadá, África, Australia, as antigas repúblicas soviéticas, Estados Unidos e Latinoamérica. O fax e as cartas foron substituídos por internet e tras Felisindo e Antelo foron retratados outros galegos como o boucense José Luís Bastos, xunto a unha cebra recentemente cazada en Walbis Bay (Namibia), un grupo celebrando o fin de ano en Nova York con marisco e Seven up ou Perico, xunto á súa tenda de comestibles na Gran Sabana venezolana.

Para Álvarez ese foi o lugar máis recóndito no que fotografou a un emigrante, aínda que aínda busca a un galego casado coa filla do xefe dunha tribo australiana. "Estarame esperando. Non se me escapa".

África foi o continente máis complicado para traballar e chegou a recibir ameazas, aínda que viviu situacións de todo tipo noutras latitudes: "Pecháronme as portas en México ou Arxentina pensando que ía en representación de don Manuel, moitos non deixaron que me fose a un hotel, outros me regalaron unha pebida de ouro e houbo quen me propuxo matrimonio". Hai algo común, "o escepticismo" do primeiro momento. " Normal nos galegos", apunta. Os emigrantes e os seus descendentes, a pesar de non pisar nunca Galicia, falan o idioma "perfecto" ou cun deixe simpático en Latinoamérica, e conservan os costumes. "O pobo de Chaguazoso emigrou en masa a Chile e alí celebran desde fai máis de cincuenta anos a súa propia festa. O arraigamento á terra é eterno".