O profesor Antonio Izquierdo ANGEL MANSO

 

Cando se fala de migración, hai opinións divididas: uns aseguran que poderían ser a solución á baixa fecundidade en Galicia, mentres na outra vertente, exprésase preocupación pola competencia nos postos de traballo. Falamos con Antonio Izquierdo Escribano, profesor de Sociología das Migracións da UDC e director do grupo de investigación Sociedades en Movemento, quen asegura que, máis que a un problema social, enfrontámonos a un modelo económico individualizante.

—Especúlase con que os migrantes son unha solución ante a baixa taxa de natalidade, ¿que opinas?

—En Galicia hai moi poucos migrantes, eles non van solucionar o problema de fecundidade (o número de fillos por muller). En primeiro lugar porque son moi poucos, e en segundo, porque tampouco é que teñan moitísimos fillos. Non o van a solucionar nin aquí nin en ningún país de Europa. O problema da fecundidade non é que a xente non queira ter fillos, é que non pode ter tantos como quixese. Ademais, ¿por que nos preocupa a baixa fecundidade?

 —Moitos afirman que non haberá quen cubran os postos de traballo no futuro próximo...

—¿Como se pode estar preocupado por iso cunhas taxas de paro como as que temos? Esa é unha visión economicista, a visión que necesita un empresario para ter moita man de obra barata que lle permita baixar os salarios, pero eles non ofrecen esas oportunidades. O verdadeiro problema é unha economía jerarquizada e cristalizada.

—¿Os empresarios aprovéitanse da situación?

—Claro que si. Se dispoñen de man de obra que acepta malas condicións, non teñen necesidade de melloralas, iso está claro. Se o mercado de traballo fose un que xera oportunidades moi rapidamente, poderiámonos/poderiámosnos permitir deixar un traballo por outro con mellores condicións, pero aquí o mercado laboral é moi ríxido, a xente non pode deixar o seu traballo así estea a contragusto.

—¿Isto afecta máis aos migrantes?

— Se alguén acepta esas condicións, adoita ser alguén con menos dereitos, os migrantes, para empezar, non poden votar, entón están excluídos politicamente. Teñen niveis de exclusión superiores, entón o empresario non ten necesidade de mellorar as súas condicións laborais. Aínda que regularicen a súa situación, o salario non adoita variar moito. Son persoas que normalmente se dedican ao sector servizos ou traballos domésticos, que son empregos de seu mal remunerados.

—¿É pouco probable que melloren as condicións laborais?

—As condicións só se melloraron pola loita dos traballadores, non porque o empresario se ha apiadado de os empregados sexan inmigrantes ou non, iso non pasou nunca na historia.

—Mencionas que os migrantes non son tan significativos en Galicia, ¿iso implica que é falsa a crenza de que eles nos quitan os traballos?

—Pois claro, é falso. Pero non só en Galicia, en calquera outro sitio. Os inmigrantes van a un posto de traballo no que hai vacantes porque ofrecen malas condicións e os nativos non as aceptan. Eles fan os traballos que os españois non queren. Non compiten uns con outros, ocupan os postos de traballo que, doutro xeito, quedarían sen cubrir.

—¿Por que adoita haber unha reacción de rexeitamento cara a eles?

—Tampouco é que en Galicia sexamos especialmente xenófobos e haxa un rexeitamento xeneralizado, pero o que si ocorre é que somos un pobo tradicionalmente migrante, psicoloxicamente desgarrado, que perdeu, así que hai dor. Cando chega xente de fóra, aparece un pensamento: «Eu tiven que sufrir todo iso, e estes veñen agora a usar os recursos e a aproveitarse». Xérase un sentimento de superioridade. Pero todo iso é falso. Os inmigrantes chegan novos e consumen poucos recursos sanitarios, ademais, tamén xeran riqueza, alugan vivendas, pagan impostos, consumen… e polo tanto achegan economicamente. Hai datos que o demostran.

 —Se hai datos, ¿Por que seguimos pensando o contrario?

—Así funciona a psicoloxía colectiva. Non fai falta que o explique moito isto. Medio país dos Estados Unidos pensa que as vacinas son malas e que non hai que vacinarse. Unha cousa é o coñecemento científico e outra o rexeitamento a o mesmo. O que cre a xente non sempre está acorde cos datos.

—¿Valería a pena unha lei que lles permitise integrarse máis facilmente?

—Si. É que as democracias están a ser minadas, entre outros motivos, porque a poboación migrante non ten dereitos de cidadanía. ¿Ti sabes cantos inmigrantes hai en España? Oito millóns. Sería, despois de Andalucía, a comunidade autónoma máis grande. ¿Ti imaxínasche unha democracia con 47 millóns de persoas onde oito millóns non puidesen votar? É unha das razóns (que non a única) do surgimiento de partidos de extrema dereita en Alemaña, Suíza ou aquí mesmo…

—Nas túas palabras, a lonxevidade é un logro social, pero a soidade dos maiores é unha realidade á que nos enfrontamos...

—Moitas veces, as persoas maiores adoitan quedar soas cando morren as súas parellas. Aquí hai un individualismo moi forte, non hai unha comunidade ao redor. Os estudos evidencian, por exemplo, que os migrantes teñen niveis de illamento social moito menores que os españois, nas comunidades inmigrantes hai máis axuda comunitaria. Isto pódese explicar co individualismo nas nosas sociedades.

—Os países mediterráneos tiñan tradicións familiares moi fortes, ¿Que pasou?

—O modelo económico e social fai que non esteamos por axudar aos maiores sos. E, ao final, tamén son os migrantes os que se encargan de coidar a eses maiores, porque as familias de aquí non as poden atender porque están a traballar, ou viven en cidades distintas ás dos seus pais…

—¿A que se debe este fenómeno?

—Antes a composición do fogar implicaba varias xeracións na mesma casa, así que unha xeración ía coidando da outra. Agora a familia non pode prover esa estrutura e a sociedade tampouco. A lonxevidade é un logro social que debe ir acompañada doutros factores como a boa alimentación, a calidade de vida, a axuda comunitaria. Ten que ver coa cohesión social e co tipo de sociedade individualista na que estamos instalados. Débese, tamén á economía capitalista que illa, segmenta e clasifica ás persoas por razón da súa raza, das súas crenzas, da súa orixe social ou do seu lugar de nacemento.

—¿O capitalismo é perverso?

— Claro. O modo de vivir individualista que impulsa este tipo de estrutura económica e produtiva é o que fai que as persoas se atopen soas en idades avanzadas. O que fai é romper a solidariedade, a comunidade e o tipo de familia que tiñamos antes en aras de producir e gañar máis. O 1 % da poboación acumula a riqueza e o 99 % restante non, xa me explicarás. É unha dinámica social cada vez máis extrema e o que leva é a romper á cohesión social.