Pili Arestín e Juan Carlos Sampedro, veciños de Ribeira que residen en Nova York desde os 80

Aterceira cidade máis grande de Galicia podería estar habitada exclusivamente por todas as persoas nadas na provincia da Coruña que colleron as maletas para buscar fortuna lonxe das súas fronteiras. Contaría con 182.096 cidadáns, lonxe dos case 300.000 de Vigo e os 247.000 da localidade herculina, aínda que bastante por amais dos 105.000 de Ourense, os 98.000 de Lugo e os 97.000 de Santiago. Nesa cifra de 182.000, coa que o Instituto Galego de Estatística pechou o 2021, hai que ter en conta que máis de 40.000 rexistráronse a partir do 2010, o que evidencia claramente o repunte da emigración que causou a crise económica tras o bum da construción.

Explica que as características dos emigrantes galegos actuais cambiaron en comparación cos dos séculos XIX e XX: «Non teñen nada que ver. Antes eran éxodos desde as zonas rurais, que sufrían un claro atraso económico. A xente dirixíase ás grandes cidades industriais de España, Europa ou América, que estaban a crecer».

Emigración cualificada

Para Ferrás, o número de emigrantes anuais é menor agora, aínda que tamén é maior o seu cualificación académica: «Existe un desaxuste claro entre o desenvolvemento educativo dos mozos de Galicia co mercado de traballo, que non é capaz de absorbelos. Estamos a formar ás mellores xeracións de mozas da historia de Galicia para que teñan que emigrar fóra de Galicia, ou ocupar ofertas de traballo por baixo dos seus estudos. A oferta non é capaz de conectar co sistema produtivo, polo que é unha ruína a nivel demográfico e económico, porque tamén se están destinado recursos para formalos».

Afirma que o mercado galego actual demanda a xente menos cualificada, e que gran parte vén de fóra para «ocupar postos de traballo en sectores de formación baixa ou media, como é a agricultura, servizos básicos, o coidado de anciáns, a pesca ou a construción».

As diferenzas

Seguindo os datos ofrecidos polo Club Financeiro de Santiago, a comarca que máis xente ten lonxe das súas fronteiras é a da Coruña, con 47.270 persoas; seguida da de Santiago, con 24.107; e a de Bergantiños, con 18.235, esta última caracterizada por varios éxodos a Suíza, Alemaña e Inglaterra.

«E seguramente o dato sexa maior, porque hai moita xente non se censa, e tampouco se inclúe aos que traballan fóra durante uns meses cada ano, e que volven», explica Ferrás. Cos datos amais da mesa, o experto en demografía afirma que «en realidade a cidade máis grande de Galicia seguramente é a que formarían toda a xente que vive fóra. E iso é necesario telo en conta para todos os efectos, tamén no político».

Explica que adaptar a oferta laboral á realidade social é un dos xeitos de reverter a tendencia e volver atraer talento a Galicia. «Non estamos xa no vagón de cola económico de España, pero aínda hai que seguir dando pasos para que a xente non teña que marcharse a traballar fóra».

«Adoro a miña terra, pero tamén adoro Nueva York. Deume todo o que teño»

Pili Arestín e Juan Carlos Sampedro deixaron Ribeira para asentarse nos Estados Unidos. Aínda que ambos son veciños da capital de Barbanza, coñecéronse na Gran Mazá, onde formaron unha familia e fixeron a súa vida. Volver á terra que os viu nacer é unha opción que se expoñen, aínda que recoñecen que non polo momento. «Si que nos gusta pasar meses alí. Os dous xa nos podemos xubilar dende fai un par de anos, pero no nos sentimos listos para iso. Gústanos o que facemos e queremos seguir un pouco máis», explica Pili Arestín, que recoñece que «boto de menos a terra, a morriña existe Sempre penso en Castiñeiras, na miña xente, familia e amigos».

Para Juan Carlos a situación é un calco da da súa esposa: «Sempre tes morriña, sempre queres volver, pero ao final somos americanos en Galicia e españois en Nueva York. Adoro a miña terra, pero tamén adoro Nueva York. Deume todo o que teño».

Foi nos 80 que deixaron España e Juan Carlos Sampedro explica o motivo: «Non había traballo e a maioría da xente da miña idade tiña que emigrar a outros países ou irse a traballar ao mar. Meu pai xa vivía en New Jersey, así que funme ca idea de aprender un novo idioma e sacar unha carreira». A adaptación comenta que non foi sinxela: «Tiña que empezar de cero, estaba nun país novo e non coñecía a nadie. Fíxenme a novas costumes, idioma e amizades, pero foi duro». Do mesmo xeito que Pili Arestín, afirma que Estados Unidos sigue sendo unha terra de oportunidades: «Si traballar e estudas, sempre tes a posibilidade de saír adiante, de poder encontrar traballo no que estudastes». «Incluso se non queres estudar, tes traballo en outros sectores, pero tamén che dan a oportunidade de superarte. Si queres hai maneiras, incluso de traballar e estudar á vez se es mozo», explica Arestín, quen destaca que «hai xente que saca unha carreira cando é máis maior. Temos un amigo que era policía, xubilouse e empezou enfermaría con 45 anos».

O que teñen claro é que os primeiros pasos hai que saber levalos. «Foi difícil pasar de vivir en Castiñeiras, un pobo onde todos nos coñecíamos e no que tes liberdade para ir camiñando á escola e xogar sola fora, a pasar a Nueva York, con todo o perigo que hai nunha cidade. Miña nai tivo que traballar, tivemos que aprender un idioma. Foi difícil. Meu pai andaba a navegar e pasaba anos enteiros fora, tiña un irmán aquí e ambos decidiron vir para poder ter unha vida familiar», pecha Pili Arestín.

José Anxo Caamaño, veciño de Mazaricos que vive en Liechtenstein

 

«De luns a venres, este é o país ideal polas súas condicións laborais»

 Oriúndo de Mazaricos, José Anxo Caamaño colleu as maletas sendo un rapaz para irse a vivir a Liechtenstein. Desde aquela pasaron 25 anos e a día de hoxe non se ve tomando o camiño de volta: «Non me foi difícil adaptarme, pero si que é difícil estar aquí. Amo a miña terra, amo Galicia, e os meus amigos e pais están en España». Explica que un obreiro medio pode gañar 4.000 euros ao mes, «polos 1.200 ou 1.500 de España. Aínda que as cousas son caras, sempre che queda marxe para facer máis cousas».

Recoñece que tras a crise do 2008, os emigrantes españois e galegos regresaron, aínda que esa situación se freou: «Non vén moita xente nova por aquí, a día de hoxe debemos ser unha comunidade de 400 españois». O que si ten claro é que as condicións laborais non teñen nada que ver coas a súa terra: «De luns a venres, Liechtenstein é o país ideal polas súas condicións laborais. O empresario respecta os dereitos dos traballadores. Cada minuto de máis é pagado». Afirma que «o fin de semana é distinto, aquí a xente traballa para estar o luns perfecto para traballar. En España aproveitase e disfrútase máis».