A crise golpea con máis saña á inmigración

(09/11/2009)

A crise golpea con máis saña á inmigración
A taxa de paro dos estranxeiros é do 27%, dez puntos máis que os españois // As remesas caeron un 13,2% // Os inmigrantes teñen máis mobilidade e son máis flexibles para buscar emprego


Desde mediados dos noventa, a chegada de man de obra estranxeira permitiu ao PIB español rexistrar unha taxa de crecemento por encima da media da UE, que chegou a superar o 3,5%. A chegada da crise, que golpeou duramente ao colectivo inmigrante, puxo en evidencia a precariedade sobre a que se sostiña o seu traballo e arroxou a moitos estranxeiros á exclusión.

"A crise afectoulles máis porque as súas condicións laborais non eran xustas nin dignas; o 60% tiña un contrato temporal, o que era normal dado que a temporalidade dos autóctonos tamén foi moito máis elevada que a media europea", sinala Sergio Barciela, responsable do programa de inmigración de Cáritas.

A crise puxo en evidencia a precariedade do traballo inmigrante
Ata agora, foron precisamente os contratos temporais sobre os que se cebou a destrución de emprego. Ademais, a construción, o sector máis castigado, nutriuse en pleno boom de moita man de obra estranxeira.

A taxa de paro inmigrante é do 27%, mentres que a dos españois é do 18%, segundo datos da última EPA. A poboación activa inmigrante caeu, aínda que levemente. A eles, o desánimo non lles afasta do mercado laboral. "A mobilidade e perseveranza que teñen é maior, logo de vir desde Bolivia ou Ecuador, con todo o que iso supón, moverse dentro de España non lles importa, como si sucede cos nacionais. O que lles determina é o emprego", apunta Barcina.

Á espera en Praza Elíptica
As sete da mañá é a hora punta nunha das esquinas de Praza Elíptica (Madrid). Alí, aguantando os primeiros amenceres fríos, esperan varias decenas de persoas, todos homes e todos inmigrantes. Trátase dunha particular oficina do INEM, un lugar onde homes que veñen en furgonetas e coches ofrecen traballos esporádicos a inmigrantes desesperados por gañar algo de diñeiro. A maioría das veces, non hai contrato nin garantías de ningún tipo.

O descenso das remesas afectará ao desenvolvemento de países enteiros
Orlando é un deses homes que espera. Ecuatoriano, pasados os 40, traballou durante anos como oficial na construción. Ata a crise. "Vingo para ver se cae algo. Tampouco me vou con calquera; hai que coñecer á xente porque logo hai quen quere explotarche ou non pagarche", di. En ocasións, os empresarios aprovéitanse da falta de contrato para non pagar logo dun día, unha semana ou un mes de traballo. Saben que os afectados non reclamarán. Outras veces, os soldos que ofrecen son moi baixos. "Non convén partirche as costas por unha miseria", di un compañeiro de Orlando.

A escena repítese en moitos puntos de Madrid e en moitas outras cidades. Cada vez son máis os que acoden e cada vez é menos o traballo que se ofrece. Pero reunirse alí é unha especie de ritual que axuda a fuxir das pantasmas. "Pasamos semanas sen que salga nada, pero aínda así vimos. Isto é mellor que quedar en casa dándolle voltas aos problemas, sen facer nada, volvéndose tolo. Polo menos, aquí xuntámonos, falamos, pasamos o día", conta Orlando.

Agora son as mulleres as que máis diñeiro envían ás súas familias
As rúas do barrio de Lavapiés, en Madrid, están cheas de comercios e restaurantes rexentados por inmigrantes. Unha esquina resume o sucedido no último ano e medio: o despacho de avogados posto con esmero para atender asuntos de estranxeiría foi substituído por unha tenda de "compro ouro". Aínda conviven os dous carteis.

Li Huan, chinés, de 20 anos, encárgase dunha das dúas tendas de roupa e bixutería que teñen os seus pais. "Desde fai un ano, todo vai peor, vendemos moito menos. Gañamos o xusto para pagar o piso", di. Eva, outra moza encargada dunha tenda, di algo moi parecido: "A xente que vén comprar quere todo moi barato e case non temos ganancias. Xa non mandamos diñeiro a China. ¡Agora eles están mellor que nós aquí!". Cónteas quen as conte, as historias son moi parecidas. "Desde fai un ano a cousa vai moi mal, aguantamos porque non temos outra cousa", asegura Lorena, colombiana, na súa tenda de comestibles. O seu marido, de Bangladesh, non quere falar. Só repite: "moi mal, moi mal".

Caen as remesas
As remesas, o diñeiro que envían os inmigrantes aos seus familiares no seu país de orixe caeron estrepitosamente no último ano e medio. No segundo trimestre do ano, as remesas totalizaron 1.672 millóns de euros, o que supón un descenso do 13,2% fronte aos 1.928 millóns do mesmo período de 2008. "Ata agora, reservaban parte do seu orzamento para enviar remesas, pero ao atoparse nesta situación laboral, os primeiros gastos que se eliminan son as remesas", explica Rhina Cabezas, experta do Instituto Universitario de Desenvolvemento e Cooperación da UCM.

As consecuencias da caída das remesas non son baladíes. Os países máis pobres reciben máis diñeiro grazas a estes envíos que á Axuda Oficial ao Desenvolvemento. "Este descenso non só o van a notar as familias, senón que vai impactar intensamente no desenvolvemento de comunidades enteiras", subliña Cabezas.

A crise terminou de feminizar o envío de remesas. As mulleres remiten agora o 63% do diñeiro que procede de España. Cabezas afirma que se trata dunha tendencia que vén de lonxe: "As mulleres sempre tenderon a dedicar unha parte máis ampla dos seus ingresos a estes envíos". Pero foi a crise a que deu o empuxón definitivo ao cambio de roles: os homes, na súa maioría traballadores da construción, quedaron en paro e agora son as mulleres as que levan e controlan o diñeiro que entra en casa.

A caída é maior entre algunhas comunidades, especialmente entre a ecuatoriana e a dominicana, cuxas remesas reducir un 18,15% e un 16,21%, respectivamente, en 2008. Colombia, Romanía, Bolivia e Marrocos son outros dos países máis golpeados pola redución das remesas.

Mentres, outras comunidades, poucas, conseguiron incrementar os seus envíos nesta difícil contorna. É o caso de Paraguai ou Perú. Esta diferenza explícase por "os perfís distintos" de cada comunidade. "Por exemplo, a migración peruana é unha das máis antigas e responde a un patrón máis profesional, nun espazo do mercado laboral máis estable", explica a experta en remesas. Outras, como a ecuatoriana ou a romanesa, concentráronse en sectores arrasados pola crise, como é da construción.